Τρίτη 23 Οκτωβρίου 2012

ΧΥΤΗΡΙΟ «με τα κομμάτια μας δένει τ’ ατσάλι»

Το ζήτημα με τα επεισόδια έξω από το θέατρο Χυτήριο απασχόλησε πολύ τις προηγούμενες ημέρες. Έγινε θέμα συζήτησης παντού, το συζήτησα κι εγώ τηλεφωνικώς, αλλά και ενώπιος ενωπίω με μερικούς φίλους. Ειπώθηκαν, γράφτηκαν και ακούστηκαν πολλά, από τους πάντες. Τώρα που κάθισε κάπως η σκόνη (όχι πως δεν θα ξανασηκωθεί) ας πω κι εγώ δυο λόγια. Την άποψή μου δηλαδή, που είναι κάπως διαφορετική…
Ας πούμε κατ’ αρχάς πως έχουμε να κάνουμε με το θεατρικό έργο “Corpus Christi” γραμμένο το 1997 από τον αμερικανό γκέι θεατρικό συγγραφέα Terence McNally, ο οποίος είναι σήμερα 74 ετών. Το έργο –απ’ όσα διάβασα δηλαδή– παρουσιάζει τον Χριστό και τους Αποστόλους ως γκέι που ζουν, σήμερα, κάπου στο Texas (στην πόλη Corpus Christi; – μάλλον). Αυτό το έργο (με τις όποιες προεκτάσεις και τα μηνύματά του) ανέβασε στο Χυτήριο ο ελληνοαλβανός ηθοποιός και σκηνοθέτης Λαέρτης Βασιλείου. Είχα δει τους «Εμιγκρέδες» του πριν λίγα χρόνια (το φοβερό έργο του Sławomir Mrożek – για μένα το είχαν απογειώσει κάποτε οι Τάσος Χαλκιάς και Γιώργος Παρτσαλάκης, αλλά αυτό δεν είναι της ώρας) και γενικώς είχα και θέλω να έχω καλή γνώμη για τον Βασιλείου ως καλλιτέχνη, όμως γεννάται ένα ζήτημα.

Κατ’ αρχάς να πω –και αυτή είναι η ουσία– πως διαφωνώ μ’ εκείνους που υποστηρίζουν πως μπορεί να αλλάζει η όψη των «μύθων» (θρησκευτικών ή άλλων πιο… γήινων) καλλιτεχνική αδεία. Το βρίσκω λανθασμένο και γελοίο όταν συμβαίνει. (Το συζητήσαμε σε μία προηγούμενη ανάρτηση σε σχέση και με τον Μάνο Χατζιδάκι). Να προσπαθήσεις να ανατρέψεις ένα «μύθο» μέσα από μία διαφορετική προσέγγιση, που να εδράζεται σε κάποια επιχειρήματα, σε κάποια λογικά συμπεράσματα έχει ένα νόημα (κάτι τέτοιο έκανε ο Karl Kautsky π.χ., που δεν ήταν θεατρικός συγγραφέας, εν σχέσει με τον Χριστό παρουσιάζοντάς τον ως κόκκινο επαναστάτη, βλέποντας πίσω από τις πρωτόλειες και επιφανειακές μεταφράσεις χωρίων της Γραφής). Να επιχειρείς όμως να προκαλέσεις, μεταφράζοντας ένα (θρησκευτικό εν προκειμένω) «μύθο» με τρόπο ιδεοληπτικό, μετατρέποντάς τον σε υποχείριο του εαυτού σου, καλυπτόμενος μικροπρεπώς πίσω από το θέμα «Τέχνη», είναι ανέξοδο και ανάρμοστο και το λιγότερο που θα πρέπει να περιμένεις είναι να σε ραίνουν, όπου γης, με ροδοπέταλα. Φυσικά, δεν εννοώ ότι θα πρέπει να σε πλακώνουν με τα ρόπαλα… ανοίγει όμως ο ασκός του Αιόλου και άντε μετά να τον κλείσεις.

Βρε άνθρωπε (αν μπορούσα να απευθυνθώ στον McNally…) ακουμπούν κάπου όλα αυτά που μετέρχεσαι; Σε απασχόλησε καθόλου η πρώτη ουσία, ή όλα θα τα αναγάγουμε στο επίπεδο της Τέχνης και τού… σουρεαλισμού; Ανακάλυψες, μήπως, κανένα… απόκρυφο Ευαγγέλιο, στο οποίο μιλάνε οι… γκόμενοι του Χριστού; Βγες, τότε, και υποστήριξε ότι ο Χριστός είναι αδελφή. Κανένα πρόβλημα. Κι εγώ μαζί σου. Στο όνομα, όμως, ποιας Τέχνης έχεις το δικαίωμα να λες ό,τι σου κατέβει για ένα ιστορικό πρόσωπο (αφήνω το θρησκευτικό) που είναι αυτό που είναι εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια; Και στο λέω εγώ, που, άμα λάχει, έχω την «χριστοπαναγία» για ψωμοτύρι. Δεν εκκινώ δηλαδή από κάποια προσήλωση στο θείο.
Δηλαδή, για να το πω αλλιώς, αν ήμουν εγώ θεατρικός συγγραφέας –για να έλθω στα καθ’ ημάς– και έπιανα τον Κώστα Ταχτσή (άσε τον Χριστό κατά μέρος) και τον παρουσίαζα σ’ ένα έργο μου ως στρέιτ και επένδυα πάνω εκεί, διαστρεβλώνοντας το μύθο του, την αύρα του, την βιρτουοζιτέ του να περιγράφει την ομοφυλοφιλία μ’ έναν τέτοιο τρόπο που να φέρνει δάκρυα στα μάτια (ακόμη και σ’ έναν στρέιτ) δίκαιο δεν θα ήταν να μου την πέσουν όλοι οι ομοφυλόφιλοι και να με πλακώσουν; Τι θα τους έλεγα τότε εγώ; Sorry ρε παιδιά, Tέχνη έκανα;  
Αυτό το έργο λοιπόν, το “Corpus Christi”, που για έναν Αμερικανό μπορεί να λειτουργούσε ή να λειτουργεί σε κάποιο μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό (δεν ξέρω, ούτε με πολυενδιαφέρει), επιλέγει ο Βασιλείου για να το παρουσιάσει στην Ελλάδα, εν έτει 2012. Κι έρχομαι και ρωτώ τα εξής.

Πρώτον. Ρε Βασιλείου ήλθες από την Αλβανία το 1994. Ζεις και δουλεύεις στην Ελλάδα 18 χρόνια. Προφανώς(;) θα έχεις αντιληφθεί πως σ’ αυτή την κωλοχώρα, καλώς ή κακώς (εγώ να πω «κακώς», για να πάω με το μέρος των… προοδευτικών) υπάρχει μία ισχυρή χριστιανική κουλτούρα, που ξεκινά από την αμόλυντη πίστη τής μάνας μου, που είναι 88 χρονών και που σκύβει κάτω από το εικόνισμα της Παναγίας προσευχόμενη με την καρδιά της ανοιχτή σαν το πέλαγος, μέχρι τους… χριστιανοταλιμπάνους. Κι επειδή ο Χριστός έχει πολλά πρόσωπα, το πρόσωπο του καθενός μας (έτσι λέει η Θεολογία δηλαδή), εσύ τι έπραξες; Ανακάτωσες, φτύνοντας με την επιλογή σου, τα «σκατά» με τους αγγέλους.
Δεύτερον. Ρε Βασιλείου βρίσκεσαι στην Ελλάδα του 2012, στην Αθήνα του 2012. Βλέπεις, υποθέτω, τι γίνεται γύρω σου. Ζούμε σε μία πόλη διαλυμένη, βρώμικη, παρατημένη, σκέτη παρακμή, που προσπαθούμε –όσοι μπορούμε κι έχουμε ακόμη το κουράγιο να το πράττουμε– να την κρατήσουμε ζωντανή κι έρχεσαι εσύ, ως καλλιτέχνης που αφουγκράζεται υποτίθεται το αιτούμενο, ως ένας άνθρωπος που θα αρπάξει εκείνο που υποφώσκει στο βλέμμα κάθε ανθρώπου, το θυμό, την οργή, την απογοήτευση, την αγανάκτηση, την αδικία… και αντί αυτό το πράγμα, αυτό το σύννεφο του φόβου, να το πάρεις και να το μετατρέψεις με την Τέχνη σου σε ασπίδα για τον αδύναμο και σε όπλο για τον κλέφτη και τον απατεώνα, εσύ, τι έρχεσαι και προτείνεις; Πως ο Χριστός είναι αδελφή; E, χέστηκα ρε φίλε. Δεν με αφορά αυτό το πράγμα. Δείξε το έργο σου όπου θέλεις να το δείξεις, θέλω να είσαι ελεύθερος, αλλά σου λέω πως είσαι out. Πως είσαι εκτός τόπου και χρόνου. Οξύνεις τα πνεύματα χωρίς λόγο, ρίχνεις λάδι σε μια φωτιά που προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να την περιορίσουμε, χωρίζεις τον κόσμο τεχνηέντως, εκεί όπου θα έπρεπε να τον ενώσεις (δεν υπάρχουν 500 χιλιάδες συνειδητοποιημένοι φασίστες στην Ελλάδα, στο ξαναλέω, αλλά με τέτοιες απερισκεψίες θα τους δημιουργήσουμε), κλωτσάς την μπάλα στα χωράφια, ενώ θα έπρεπε να την έχεις στα πόδια σου και να την προστατεύεις σαν τον Γιώργο Δεληκάρη.

Μας προέκυψαν οι Χρυσαυγίτες εσχάτως, υπάρχουν βεβαίως και όλα τα… παρεκκλησιαστικά θρησκόληπτα φρούτα που ξεκίνησαν το ταξίδι τους από τον Μεσαίωνα και που θα το συνεχίζουν μέχρι να σβήσει ο Ήλιος, και κάπου εκεί αρχίζουμε να φοβόμαστε να περιγράψουμε εκείνο που βλέπουμε μπροστά μας μήπως και συνταυτιστούμε· όσοι τέλος πάντων θέλουμε να σκεπτόμαστε πραγματικά ελεύθερα (όχι σαν κάτι επαναστάτες της φακής), κατά το… η ελευθερία του καθενός μας τελειώνει εκεί όπου αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Προσωπικώς, αδιαφορώ για το που και πώς θα με αθροίσουν. Είμαι αναφανδόν εναντίον της λογοκρισίας, είμαι εναντίον της βίας και κυρίως της λεκτικής βίας, που είναι πιο άμεση και που ξεβράζεται ασύστολα κυρίως από τους… προοδευτικούς καναπέδες (που έχουν κι ένα λέγειν οι άτιμοι), αλλά από την άλλη δεν πρόκειται να αθωώσω κανέναν τυχάρπαστο –πείτε τον καλλιτέχνη, πείτε τον ό,τι θέλετε–, που σφυρίζει, αμέριμνος (τάχα) στον κόσμο του, καθώς πηγαίνει να ξυστεί πάνω στην γκλίτσα του τσοπάνη.

18 σχόλια:

  1. Είμαι υπέρ της απόλυτης ελευθερίας του λόγου, αλλά από την άλλη πλευρά έτσι όπως περιγράφεται στο κείμενο σου αγαπητέ Φώντα, αυτή η ιστορία που έχει δημουργήσει η παράσταση “Corpus Christi”, ίσως κρύβει και κάποιου είδους δολιότητα εκ μέρους των συντελεστών της παράστασης. Δηλαδή ξέροντας εκ των προτέρων ό,τι θα δημιουργούνταν θόρυβος και ενδιαφέρον από τα Μ.Μ.Ε. ανέβασαν αυτό το έργο για να βγάλουν κανένα ευρώ παραπάνω βάσει του ενδιαφέροντος που θα προέκυπτε από την πλευρά της κοινής γνώμης. Κατά τη γνώμη μου δεν είναι σωστό για να κόψουμε κάποια εισιτήρια παραπάνω μέσω της τέχνης να προσπαθούμε να βάλουμε φωτιά σε κάποιες πεποιθήσεις συνανθρώπων μας, είτε αυτές είναι σωστές κατ'εμάς είτε όχι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό το θέμα –το οικονομικό– δεν το έθιξα, γιατί δεν έχω στοιχεία. Αν έβγαινε κάποιος από τους συντελεστές της παράστασης –λέμε τώρα– κι έλεγε… ναι, ανεβάσαμε το έργο και γι’ αυτόν το λόγο, τότε μάλιστα. Θα ’χαμε να πούμε κάτι παραπάνω. Προσωπικώς, θέλω να συμμαχώ με τις «αγαθές προθέσεις» καθενός έως αποδείξεως του εναντίου.

      Διαγραφή
    2. Για τις αγαθές προθέσεις των καλλιτεχνών συμφωνώ και εγώ, απλώς έκανα μια απλή υπόθεση για τα κίνητρα που ίσως να είχαν οι συντελεστές της παράστασης. Χωρίς στοιχεία δεν μπορώ να κατηγορήσω κανέναν και σε αυτό έχεις δίκιο. Όσον αφορά τους Χρυσαυγίτες, πιστεύω πως αυτοί είναι η εκδίκηση της Δημοκρατίας απεναντί μας όταν σταματάμε να φερόμαστε ως υπεύθυνοι Πολίτες και στην ουσία δεν προστατεύουμε όπως πρέπει τά αγαθά που μας προσφέρει η Δημοκρατία όπως είναι η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.

      Διαγραφή
  2. Ναι βρε Φώντα, αλλά ανάμεσα σ' αυτό που λες εσύ, δηλαδή "μεγάλη μαλακία η ιδέα ν' ανέβει μια τέτοια παράσταση" (και σε πολλά απ΄αυτά που υποστηρίζεις έχεις δίκιο βεβαίως), μέχρι το ρόπαλο του Χρυσαυγίτη ο οποίος ζητάει (ευγενικός ο όρος) να κατέβει εδώ και τώρα αυτή η παράσταση, έχει πολύ μεγάλη απόσταση. Δεν νομίζεις;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είναι γνωστόν πως η Χρυσαυγή –με τις παγανιστικές δοξασίες της, που απέχουν παρασάγγας από τον Χριστιανισμό– εκμεταλλεύεται οτιδήποτε που θα μπορούσε να τις προσπορίσει οφέλη, καταπατώντας ακόμη και αυτά τα όποια «πιστεύω» της. Πώς θα λυθεί το πρόβλημα; Να δυο-τρεις πρακτικές λύσεις. Κόβεις το χαράτσι για τα σπίτια στο μισό. Δεν κόβεις τα δώρα των μικροσυνταξιούχων. Χώνεις και πέντε κλέφτες στη φυλακή. Αυτομάτως η δύναμή της θα πέσει στο μισό. Αν καταφέρεις δε και ρίξεις την ανεργία από το 25% στο 15% την έστειλες στον αγύριστο. Εκεί στο 0.3% που είχε πριν λίγα χρόνια.
      Δυστυχώς, μόνον έτσι αντιμετωπίζεται η Χρυσαυγή.

      Διαγραφή
  3. να αναφέρω 2 μυθιστορήματα που "αλλοιώνουν" την έπίσημη εκδοχή της ιστορίας του Ιησού τον "Πόντιο Πιλάτο" του Ροζε Καγιουά (διακεκριμένου θεολόγου κ φίλου των σουρεαλιστών) κ το "Ιησούς στην πυρά" της "φρουδικής" Catherine Clement. To πρώτο έχει ένα "μπουνιουελικό" θέμα. Ο Πιλάτος αθωώνει τον Χριστό κ με μια σειρά εξελίξεων δεν γίνεται η γέννηση της χριστιανικής θρησκείας κι ο Ιησούς πεθαίνει γέρος σαν απλά ένας σοφός δάσκαλος. Στο 2ο μυθιστόρημα ο Ιησούς συναντά Ινδούς μυστικιστές κ χάνεται στην Ανατολή. Και τα δυο καλογραμμένα. Κι εγώ διαφωνώ με τις "κραυγαλέες" εκδοχές αλλά το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι ν' αφήσουμε ένα έργο στην τύχη του.

    κώστας παπαθανασίου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γενικώς, δεν διαφωνώ Κώστα. Όμως κι αυτό που λέμε «τύχη» τι είναι; Δεν παύει να είναι μια πραγματικότητα, που συναρτάται άμεσα με την εκάστοτε συγκυρία. Φαντάσου, ας πούμε, στην περίοδο της Κατοχής, μ’ ένα μεγάλο κομμάτι του λαού να αντιμάχεται τον κατακτητή (στις πόλεις και στην ύπαιθρο), κάποιοι να ανέβαζαν ένα θεατρικό που να εξυμνούσε τους Γερμανούς – και να έλεγαν πως κάνουν Τέχνη... Εγώ, επιμένω, πως αυτά τα ζητήματα χρήζουν προσοχής. Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να ζει στον… κλωβό του Faraday, δίχως να λαμβάνει τίποτα υπ’ όψιν του.

      Διαγραφή
  4. Εν τάχει,

    Η συλλογιστική σας περί βάσιμων ή μη πηγών (ή και η παντελής ανυπαρξία τους) με κάνει να θέλω να πω τα εξής:

    Ένα θεατρικό έργο είναι ακριβώς αυτό. Δεν προσπαθεί ν’ αλλάξει την όποια ιστορία (ή εν προκειμένω να γράψει εκ νέου το bio του Ιησού και τα ευαγγέλια). Αποτελεί ελεύθερη διασκευή μίας ιστορίας (κατά μερικές-ούς) ή ενός μύθου (κατά μερικές-ούς άλλες-ους). Δηλαδή αν είχαμε ένα έργο που παρουσίαζε τον Ιησού ως Αβορίγινα θα διαρρηγνύατε έτσι τα ιμάτιά σας; Δεν το νομίζω.Απλά ομοφυλοφυλία=διαβολικά κακό και ταμπού (για πολλούς-ες).

    Οι ελεύθερες διασκευές -αν δεν μ’ απατά η μνήμη μου- ούτε απαγορεύονται, ούτε αποτελούν κάτι το μη σύνηθες. (Μήπως πρέπει να ρίξουμε στην πυρά το « the life of Brian» ή το « Χριστός ξανασταυρώνεται»;). Κι οι Ιάπωνες μπορεί να μην είχαν ποτέ Τρωάδες, αυτό δεν τους στερεί το δικαίωμα να κάνουν Τρωάδες «ιαπωνιστί». -Μήπως καπελώνουν το μύθο; -Όχι. -Μας αρέσει ή δεν μας αρέσει η αισθητική; -Αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

    Βρίσκω -εντελώς- λαθεμένη την αναλογία σας περί μίας υποτιθέμενης παράστασης όπου εξυμνούνται οι Γερμανοί, με την συγκεκριμένη παράσταση-στην συγκεκριμένη συγκυρία. Δεν έχω να πω κάτι πάνω σε αυτό.

    Όπως και αρκετά λάθος βρίσκω την αναλογία σας με το έργο του Ταχτσή. Άλλωστε η κυρίαρχη κουλτούρα: η ελληνο-ορθόδοξη ετεροκανονικότητα, για Όνομα του Θεού δηλαδή, δεν χρήζει τέτοιας υπερασπίσεως αφού είναι η ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ.-

    Όσο για το αν σας ενδιαφέρει ή δεν σας ενδιαφέρει το συγκεκριμένο θέμα θα ρωτήσω το εξής: από πότε ένα θεατρικό οφείλει να έχει παναθρώπινη αποδοχή και να εξυπηρετεί τα γούστα και τους προβληματισμούς όλου του συνόλου; Δεν ενδιαφέρει εσάς; Μπορεί να ενδιαφέρει κάποια ή κάποιον άλλο. Εγώ, προσωπικά, δεν το έχω δει (ούτε και εσείς, ούτε και οι καμένοι εγκέφαλοι που έτρεξαν να το κράξουν ως βλάσφημο) μπορεί να είναι και μάπα από καλλιτεχνικής ή άλλης απόψεως. So what?

    Μήπως τούδε και στο εξής θα πρέπει να λέγεται/προβάλλεται/παίζεται ΜΟΝΟ ότι δεν ενοχλεί τα ασπόνδυλα καθώς και τους υπερασπιστές της μίας και μοναδικής κυρίαρχης κουλτούρας;

    Να κάτσουμε, λοιπόν, όλες κι όλοι ήσυχοι ... για να "μην ρίξουμε λάδι στη φωτιά",

    Να κρύψουμε τα πιστεύω μας μήπως κι οι γειτόνοι(sic) μας διολισθήσουν στην ασπονδυλοσύνη(sic) -όχι λόγω των τραγικών καταστάσεων που βιώνει η χώρα, στο σύνολό της- αλλά λόγω οποιασδήποτε επιμέρους δικαιολογίας;

    Μήπως να περιμένουμε να αποκτήσουν τα ασπόνδυλα κι άλλες καλλιτεχνικές ιδέες, τύπου: απαγορεύεται ν’ ακούτε αράπικες μουσικές, άκουγε jazz και η πανάγαθη ελληνίδα γιαγιούλα σας στο χωριό; [Αλλά κι ούτε πολυφωνίες ηπειρώτικες (μην μπλεκόμαστε τώρα με τους Αλβανούς και τις λοιπές βαλκανικές «κωλοτρυπίδες»)].

    Θα κάτσουμε όλες κι όλοι ήσυχοι, θα κάτσουμε στο ένα πόδι, θα δώσουμε –μετά συγχωρήσεως- και λίγο ποπό –ό,τι έχει η καθεμιά και ο καθείς μας τελοσπάντων–… μήπως και δεν εκδηλωθεί η πραγματική τους φύση, πάνω ΜΑΣ ή (μόνο) πάνω σ’ αυτούς που ΜΑΣ νοιάζει;

    Και κυρίως θα περιμένουμε το Κράτος, την Κυβέρνηση, την Τρόικα, την Γερμανία, τις Τράπεζες, τα UFO να μας μειώσουν τα χαράτσια και την ανεργία; Αφού αυτοί τα έχουν προκαλέσει όλα αυτά εξ’αρχής;


    ...if you want to count me,
    count me out.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Θέτετε πολλά ζητήματα – και καλώς δηλαδή.

    Ποιος σας είπε ότι το πρόβλημά μου είναι η ομοφυλοφιλία; Συμπεραίνετε ό,τι θέλετε νομίζω. Ισχυρίστηκα ότι οι «μύθοι» και δη οι θρησκευτικοί «μύθοι» θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τεράστια προσοχή και πάντα εν σχέσει και εν γνώσει με τον τόπο και το χρόνο. Να είστε σίγουρος πως θα αντιδρούσα το ίδιο λοιπόν αν παρουσιαζόταν ο Χριστός ως υπερ-αρσενικό, ως γυναικάς να πούμε, που θα γύριζε με τη μία και με την άλλη (για να λάβουμε υπ’ όψιν μας και το κυρίαρχο πρότυπο).

    Ώστε τα παραδείγματά μου με τον Ταχτσή και με το θέατρο της Κατοχής είναι αποτυχημένα ε; Eνώ τα δικά σας με τους Ιάπωνες, τους Αβοριγίνες… τους Ινουίτ και τους Μάου-Μάου νομίζετε πως είναι επιτυχή; Και ποιος σας είπε αγαπητέ πως έχω πρόβλημα με την «μαύρη Παναγία», ή τον «νέγρο Χριστό»; Γιατί συγχέετε άσχετα ζητήματα; Έχετε την εντύπωση πως η εικόνα του Χριστού που έχω εγώ στο νου μου είναι εκείνη του… Νορβηγού Χριστού (ψηλός, ξανθός, λεπτός, ωραίος κ.λπ., κ.λπ.) και θα ενοχληθώ από έναν Χριστό μελαχρινό ή μαύρο, κοντοστούμπη ή καμπούρη; Σας παρακαλώ. Και γιατί μου αναφέρετε τον Καζαντζάκη και τους Monty Python; (Το βιβλίο του Καζαντζάκη δεν το έχω διαβάσει, αλλά την ταινία του Scorsese, όπως και το «‘Ένας Προφήτης μα τι Προφήτης», θα μπορούσε να τα δείχνουν ακόμη και στα κατηχητικά σχολεία). Και γιατί δεν μου αναφέρετε τον ομοφυλόφιλο Pasolini, ο Χριστός του οποίου είναι ο πιο ωραίος Χριστός από καταβολής εικόνων (κινουμένων ή ακίνητων); Αναρωτηθήκατε άραγε ποτέ γιατί ο Pasolini δεν επέλεξε να δείξει τον Χριστό ως γκέι, απεικονίζοντάς τον έτσι όπως τον απεικόνισε; Θα σας πω εγώ το γιατί, με τον κίνδυνο να πέφτω… μέσα. Γιατί ο Pasolini ήταν ένας χειραφετημένος ομοφυλόφιλος, που ζούσε –ok– σε μία ανεκτικότερη κοινωνία, έχοντας ξεκαθαρίσει πολλά πράγματα εντός του. Ήταν και μαρξιστής βλέπετε. Και μπορούσε να αντιλαμβάνεται τις κοινωνικές μετατροπές και τις κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες, ενώ ήταν και αθεϊστής, που σημαίνει πως σεβόταν, πρωτίστως, την πίστη των άλλων. Και για να το πω έτσι χοντρά για να το καταλάβετε. Εγώ θα περιμένω να δω τον πρώτο ομοφυλόφιλο στην Ελλάδα, που θα βρει τη δύναμη να αρνηθεί τη μουσική του Χατζιδάκι π.χ. Να πει: «ο Χατζιδάκις δεν μου αρέσει». Αυτό το απλό. Τότε, το κίνημα θα έχει κάνει ένα μικρό βήμα μπροστά.

    Τα υπόλοιπα που λέτε εν σχέσει με το αν ένα «θεατρικό οφείλει να έχει παναθρώπινη αποδοχή και να εξυπηρετεί τα γούστα και τους προβληματισμούς όλου του συνόλου» τι θέλετε να σας πω; Είναι κουτό να συζητούμε τέτοια θέματα, έχοντας στο νου μας πως όταν ο Γκαίτε έγραφε τον «Φάουστ» το 90% των κατοίκων του Μεγάλου Δουκάτου της Βαϊμάρης ήταν αγράμματοι. Δεν υπάρχει λόγος να διαφωνούμε εκεί όπου συμφωνούμε. Απορώ, από πού ακριβώς κινούμενος μού το είπατε αυτό. Πώς και με βαφτίσατε «εχθρό των μειοψηφιών», πραγματικά, δεν μπορώ να το κατανοήσω. Σ’ αυτό το έρμο το δισκορυχείον η μία μειοψηφία, διαδέχεται την άλλη. Ρίξτε μια ματιά, αν έχετε το ενδιαφέρον.

    Όσον αφορά εκείνο το «να κάτσουμε, λοιπόν, όλες κι όλοι ήσυχοι ... για να "μην ρίξουμε λάδι στη φωτιά"», γιατί μου το προσάπτετε; Αυθαιρετείτε κατ’ εξακολούθηση. Σας το ξαναλέω. Είπα εγώ ότι πρέπει να καθίσουμε με σταυρωμένα χέρια; Να τα ξεσταυρώσουμε τα χέρια αγαπητέ, αλλά πριν τα ξεσταυρώσουμε να έχουμε σκεφθεί τι θα πράξουμε. Ας αναφερθώ λοιπόν, κλείνοντας, στον ρομαντικό επαναστάτη Μαγιακόφσκι, που άντλησε από την Επανάσταση την ουσία της καλλιτεχνικής δημιουργίας: τη συγχώνευση του προσωπικού και του συλλογικού βιώματος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Λοιπόν, για να μην το κουράζουμε, δεν σας αποδίδω κατηγορίες τύπου: "εχθρός των μειονοτήτων".

      Αυτό που λέω ευθαρσώς είναι ότι επιδεικνύετε 2 μέτρα και 2 σταθμά, σύμφωνα με τα γούστα, τις προτιμήσεις και τις πεποιθήσεις σας.

      Θυμίζω πως το "γυναικάς" είναι μία λέξη που έχει αρνητική χροιά:
      -Δεν θα παρουσίαζατε τον Ιησού ως ομοφυλόφιλο - ως γυναικά (... και τολμώ να το τραβήξω: ως παιδέρα - ως κλεφτη -ως πολεμοχαρή και φιλοπόλεμο κ.λπ., γιατί είναι βλάσφημο και ασεβές).

      ... Αντιθέτως δεν έχετε πρόβλημα μ' έναν Ιησού μάου-μάου, μαύρο, Αβορίγινα, κοντοστούπη ή καμπούρη. Η παρουσίαση αυτών είναι αυτόματα συλλογική και πανανθρώπινη;

      Ο Παζολίνι, που τον ξεπαστρέψανε σαν το παλιόσκυλο (όντας gay μαρξιστής πολίτης μιας...πιο ανεκτικής κοινωνίας) υπήρξε αρκετά controvertial και "βλάσφημος", γενικώς. [Επίσης χάριν του "la ricotta" καταδικάστηκε σε 4 μήνες φυλάκιση, για βλασφημία (δεν εξέτισε)].

      Θυμίζω πως το "the life of Brian" είχε απογορευτεί ως βλάσφημο και η προβολή του είχε απαγορευτεί κατά τόπους και χρόνους (Ιρλανδία, Νορβηγία κ.λπ..)

      Επίσης αμφότερα έργα "ο Χριστός ξανασταρώνεται" και "ο Τελευταίος πειρασμός" είχαν ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων, από κάθε λογής ημεδαπούς χριστιανόπληκτους.

      Ειλικρινά δεν γνωρίζω ποια κατηχητικά θα ήθελαν να "αγκαλιάσουν" αυτά τα έργα.

      Τα περί αποποιήσεως της μουσικής του Χατζηδάκι, για να προχωρήσει το gay κίνημα(!?),πάλι, μου ακούγονται καθαρόαιμα υπερρεαλιστικά.

      Φυσικά δεν θα συγκρίνω το corpus christi (πόσο μάλλον αφού δεν το έχω δει) με τα ανωτέρω σημαντικά έργα. Δεν θα με πείραζε να λέγατε ότι "είδα το έργο και μου φάνηκε επιφανειακό ή ότι δεν μου άρεσε η προσέγγισή του σεναρίου ή ότι δεν αμφισβητεί τα κακώς κείμενα της εκκλησίας/κοινωνίας κ.λπ.." Με προβληματίζει που το απορρίπτετε στηριζόμενος, αποκλειστικά, στην ομοφυλόφιλη ταυτότητα των πρωταγωνιστών.

      Δηλαδή εξαιρείτε αυτήν την ταυτότητα από το εν δυνάμει συλλογικό βίωμα.

      Διαγραφή
    2. Ω, μα πόσο λάθος κάνετε –για τα δικά μου μέτρα και δεδομένα– όταν μου λέτε πως το «γυναικάς» είναι ένας αρνητικός χαρακτηρισμός. Μεγάλωσα σε λαϊκή, εργατική, (ok και φαλλοκρατική, γιατί να το κρύψω) γειτονιά που οι άνδρες ανέβαιναν στην εκτίμησή μας (όταν ήμασταν έφηβοι), αναλόγως με το πλήθος των γυναικών που καταχώριζαν στο καρνέ τους! Να μην πω περισσότερα, δεν υπάρχει λόγος.
      Φυσικά, θα μ’ ενοχλούσε και ο Χριστός-παιδεραστής, ή ο Χριστός-κλέφτης ή εγκληματίας. Δεν είμαι δα και τόσο απελευθερωμένος… Όπως, λοιπόν, θα μ’ ενοχλούσε ο Χριστός-γυναικάς, κατά τον ίδιον τρόπο με ενοχλεί και ο Χριστός-ομοφυλόφιλος. Ε και τι να κάνουμε –επειδή μιλάω για τον εαυτό μου (και ανεξαρτήτως του συλλογικού συνειδητού)– δεν μ’ ενοχλεί ο Χριστός-καμπούρης ή Αβοριγίνας. Ας γίνει κατανοητό αυτό.

      Ο θάνατος του Pasolini είναι ένα μυστήριο. Ακόμη και σήμερα έρχονται στο φως στοιχεία. Αλλά ας μην τα ρίχνουμε όλα, a priori, στην κακούργα κοινωνία. Δεν έφαγε η κακούργα κοινωνία τον Ταχτσή (θέλω να λέω εγώ δηλαδή), ούτε τον Scrapper Blackwell… O Pasolini, σας το λέω αν σας διαφεύγει, υπήρξε ένας ενσυνείδητος Χριστιανός, που επιχείρησε λεπτοφυώς να ανατρέψει το θέμα της «πίστης». Τα υπόλοιπα που μας λέτε είναι γνωστά. Τα γράφουν και οι wikipedi-ες. Όπως είχε πει και ο ίδιος:

      «Υπάρχει μία σκανδαλώδης σχέση ανάμεσα σ’ εμένα και τον άνθρωπο του λαού που σκέπτεται το Χριστό. Δεν είναι μία σχέση κανονική. Απ’ τη μεριά μου υπάρχει μια ΠΡΑΞΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ που δεν έχουν τίποτα το ορθολογικό, που πηγάζουν από ’κείνα τ’ ανορθολογικά στοιχεία που με κατέχουν, ίσως από μια λανθάνουσα κατάσταση θρησκείας μέσα μου. Έζησα όμως σε όσμωση μ’ αυτόν τον άνθρωπο του λαού που πιστεύει. Οι δύο φύσεις συγχωνεύτηκαν».

      Το ότι απαγορεύτηκαν κάποια έργα αγαπητέ δεν λέει κάτι σ’ εμένα. Δεν χαρακτηρίζονται αυτομάτως βλάσφημα στη συνείδησή μου επειδή απαγορεύτηκαν. Γιατί μου το λέτε και μου το ξαναλέτε αυτό. Σας ξαναλέω λοιπόν κι εγώ πως η ταινία του Scorsese ήταν υπερβολικώς χριστιανική και πως θα μπορούσε να διδάσκεται-προβάλλεται χωρίς πρόβλημα ακόμη και στα κατηχητικά. Δεν συμβαίνει; Δεν συμβαίνει. Κακώς δεν συμβαίνει.

      Ώστε σας φάνηκε υπερρεαλιστικό αυτό που έγραψα για τον «πρώτο ομοφυλόφιλο στην Ελλάδα, που θα βρει τη δύναμη να αρνηθεί τη μουσική του Χατζιδάκι» και πως κάτι τέτοιο θα καταγραφόταν στις προσπάθειες χειραφέτησης του γκέι κινήματος. Εντάξει. Δε θέλω να πω περισσότερα on line. Σέβομαι την άποψή σας.

      Κλείνοντας να πω πως δεν έκανα κριτική στο “Corpus Christi” στην ανάρτηση (είναι προφανές) – δεν θα έκανα, μάλλον, ακόμη και αν το έβλεπα. Όπως έχω δει διάφορα θεατρικά και κινηματογραφικά έργα κατά καιρούς και για τα οποία δεν αναφέρομαι στο blog. Έχετε, όμως, την εντύπωση πως δεν θα έβλεπα το έργο. Κάνετε λάθος. Μπορεί να μην είναι στις προτεραιότητές μου, μπορεί να διαφωνώ κεντρικά, αλλά δεν θα απέκλεια και την περίπτωση να το έβλεπα. Δεν έχω πρόβλημα αγαπητέ με την «ομοφυλόφιλη ταυτότητα», ούτε με καμμία άλλη ταυτότητα. Σας παρακαλώ. Σας είπα που είναι το πρόβλημά μου. Θέλω να είμαι κατανοητός, αλλά δυστυχώς δεν είμαι. Δεν μπορώ να σας πείσω για τίποτα περισσότερο on line. Να, δείτε αν θέλετε τι είχα γράψει κάποτε για την «Στρέλλα»… μήπως και με συγχωρήσετε…

      http://diskoryxeion.blogspot.gr/2010/01/blog-post_22.html

      Διαγραφή
  6. Θα συμμετάσχω στην κουβέντα, εκφράζοντας απλά κάποιες σκόρπιες σκέψεις.

    Την άποψη που εκφράζεις, Φώντα, στην ανάρτηση, σε γενικά πλαίσια τη βρίσκω μετριοπαθής και ισορροπημένη. Κι εγώ σε φίλους που κουβεντιάζαμε για το θέμα, εκτός από το αυτονόητο, ότι δηλαδή οι τρόποι και οι μεθοδεύσεις της Χ.Α. είναι κατακριτέες, έλεγα ότι σε μια εποχή έντονης κρίσης, όπως αυτή που ζούμε, οι καλλιτέχνες θα πρέπει να είναι λίγο πιο προσεκτικοί και πολύ υπεύθυνοι. Δηλαδή, όταν ένα σκηνοθέτης, όπως ο εν λόγω, ανεβάσει μια προκλητική παράσταση, όπως πράγματι έκανε, θα πρέπει να σκεφτεί τα αποτελέσματα της πράξης αυτής. Κι αυτό δεν έχει σχέση με την καλλιτεχνική ποιότητα της παράστασης. Η κρίση και η παρακμή φέρνει ανασφάλεια και η ανασφάλεια οργή και φανατισμό, έτσι μπορεί ακόμα κι ένα καλλιτεχνικό έργο να προκαλέσει έντονη βία. Το είδαμε πρόσφατα με τις αντιδράσεις στην ταινία για τον Μωάμεθ...

    Βέβαια, από την άλλη, πρέπει κανείς να σκεφτεί ότι η τέχνη, ακόμα κι όταν είναι για μεγάλη μερίδα του κόσμου προκλητική, (πρέπει να) έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να δημιουργείται και να "βγαίνει στον αέρα" ελεύθερα. Αν προκλητικοί για το status quo της εποχής τους καλλιτέχνες φοβόντουσαν τις συνέπειες της τέχνης τους, δύσκολα θα είχαμε ακόμα και τον υπερρεαλισμό...

    Τελικά, το πρόβλημα νομίζω πως δε βρίσκεται στην ακρότητα/προκλητικότητα της τέχνης, αλλά όταν η τέχνη (και μάλιστα η πιο, ας πούμε, ακραία) μπλέκεται με ζητήματα που έχουν και πολιτική χροιά. Για παράδειγμα το θέμα της θρησκείας και τα όρια της... ασέβειας, έχουν κι ένα έντονο πολιτικό χαρακτήρα. Εξίσου πολιτική διάσταση έχει και η άποψη πως η πρωτοποριακή τέχνη είναι για λίγους και εκλεκτούς, για μία ελίτ. Τέτοιες ιδέες, ειδικά όταν ξεπερνούν το μέτρο, φλερτάρουν με ιδεολογίες ολοκληρωτικές...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Στην Τέχνη συγκρούονται δύο βασικές αντιλήψεις ανάλυσης. Ο φορμαλισμός και ο διαλεκτικός υλισμός. Ο φορμαλισμός, με τις διάφορες μορφές που μπορεί να ενδυθεί ανά τις εποχές, αρνείται στην ουσία τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στη μορφή ενός έργου Τέχνης και στο περιεχόμενό του. Υπεραμύνεται της «καθαρότητας» της Τέχνης, της αισθητικής αυτονομίας της. Αντιθέτως, ο διαλεκτικός υλισμός βλέπει μία σχέση ανάμεσα στη μορφή και το περιεχόμενο (δίχως να απαρνείται μιαν αυτάρκεια, μιαν αυτονομία της μορφής). Για να το πω κάπως χοντρά η μία αντίληψη (φορμαλισμός) πραγματεύεται το… Τέχνη από τον άνθρωπο, ενώ η άλλη (ο διαλεκτικός υλισμός) το… Τέχνη για τον άνθρωπο. Η ιστορική πορεία «δικαιώνει» τον φορμαλισμό (όπως και τον καπιταλισμό δηλαδή), επειδή όπως υποστήριζε και ο Marcuse π.χ., o καλλιτέχνης, ο διανοούμενος, ο φοιτητής (παλαιότερα) βρίσκονται a priori στην πρωτοπορία, αφού η εργατική τάξη, όντας ενσωματωμένη στο σύστημα και με σχέσεις εξάρτησης, δεν μπορεί να ενδυθεί κανέναν πρωτοποριακό ρόλο. Υπάρχει όμως μια παρανόηση εδώ. Η μαρξιστική άποψη για την Τέχνη δεν αρνείται τη σημειολογία ας πούμε (που είναι ένας φορμαλιστικός τρόπος ανάλυσης), απλώς την εντάσσει στο σύστημα των εργαλείων δια των οποίων μπορεί να προσεγγιστεί το έργο. Είναι το μέσον δηλαδή, δεν είναι αυτοσκοπός. Ο διανοουμενίστικος εγκλωβισμός στο υποκείμενο –έτσι όπως προβάλλεται με την ειδωλοποίηση του καλλιτέχνη– εμένα δεν με βρίσκει σύμφωνο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Πρώτα απ' όλα να διορθώσω το προηγούμενο σχόλιο μου... συντακτικώς, αντικαθιστώντας την ονομαστική ("μετριοπαθής") με την αιτιατική ("μετριοπαθή"). Να ξέρουμε τί γράφουμε δηλαδή, όχι τίποτ' άλλο...

    Κι εγώ συμφωνώ με τη μαρξιστική άποψη: το έργο τέχνης, όπως και οτιδήποτε, βρίσκεται σε διαλεκτική σχέση με τον ιστορικό γίγνεσθαι, τον κοινωνικό περίγυρο, στην τελική με την πραγματικότητα την ίδια. Κι επίσης συμφωνώ ότι μια σημειολογική ανάλυση, όταν δεν κλείνεται στον εαυτό της, λογαριάζοντας το έργο τέχνης ως ένα κλειστό, αυτόνομο σύστημα μαθηματικής ακρίβειας, αλλά όταν παίρνει υπόψιν τις σχέσεις με την κοινωνία, την ιδεολογία, τις νοοτροπίες κλπ., τότε μπορεί να είναι χρήσιμη.

    Αλλά, το πιο σημαντικό, όπως γράφεις κι εσύ, είναι ότι με την αντίληψη του διαλεκτικού υλισμού ο δημιουργός έρχεται face to face με το κοινωνικό νόημα που έχει το έργο του, άρα και με την ευθύνη που του αναλογεί.

    Βέβαια, για να κάνω και τον δικηγόρο του διαβόλου, δεν χρειάζεται ένας καλλιτέχνης να έχει απαραίτητα μια τέτοια κοινωνική-πολιτική συνείδηση, για να δημιουργήσει ένα αξιόλογο έργο τέχνης. Γενικά, δεν μπορούμε να κρίνουμε έναν καλλιτέχνη από τις απόψεις του, τις ιδέες που έχει στο κεφάλι του, αλλά από το πως τις μεταφέρει στο έργο του και τελικά με ποιούς τρόπους το έργο συνδέεται με την κοινωνία και τις αντιλήψεις της εποχής.

    Βέβαια, ο ελιτισμός στην τέχνη, όπως και οπουδήποτε, είναι κάτι που με απώθει και με φοβίζει κάμποσο. Έτσι η άποψη του Marcuse (τον οποίο έχω διαβάσει ελάχιστα) που εξηγεί την πρωτοπορία με όρους ιστορικούς και κοινωνικούς, φέρνει τα πράγματα στη θέση τους.

    Τελικά ίσως κάποιος να σκεφτεί ότι όλα αυτά τα θεωρητικά, για το θέμα της παράστασης του Corpus Christi να είναι περιττά και υπερβολικά, αλλά αν το καλοσκεφτείς, μπορεί να βοηθήσουν ώστε να σχηματίσεις μια πιο ουσιαστική εικόνα για το όλο σκηνικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Μια συντομη παρεμβαση.

    Θεωρω πως το ζητουμενο (και πιστευω πως αυτο θιγει και ο κυριος Τρουσας ,χωρις να θελω να παρω κατι ή καποιον ως δεδομενο) στην περιπτωση τοσο του συγκεκριμενου θεατρικου εργου ,καθως και σε αλλες εντονοτερες ή πιο ηπιες περιπτωσεις-τουλαχιστον ως προς την αποδοχη- ,
    το ζητουμενο πιστευω ειναι η επιλογη του καλλιτεχνη.

    Πιστευω, δηλαδη, πως σε καθε περιπτωση δημοσιοποιησης, το πρωτο κριτηριο αξιολογησης πρεπει να ειναι ο λογος για τον οποιο καποιος αποφασιζει να εκθεσει το εργο του(πχ καλλιτεχνης), τη σκεψη του (πχ πολιτικος, δημοσιογραφος -σχολιαστης..δεν λεω διανοουμενος γιατι το νιωθω εκτος εποχης), την παρουσια του(πχ σελεμπριτι ή ακομα και μια γκομενα που επιδεικνυει τον κωλο της) , τον πονο του (πχ μεσημεριανες εκπομπες) και τελοσπαντων αυτο που θελει να δημοσιοποιησει.

    Εννοω , πως η αποφαση καποιου να απευθυνθει δημοσιως , οποτε σε ενα ευρυ κοινο - ευρυτερο των γνωστων και φιλων, προυποθετει και δειχνει την πιστη του πως αυτο που εκθετει εχει ενδιαφερον και αφορα ολους.

    Με αλλα λογια η επιλογη δημοσιοποιησης δηλωνει την βεβαιοτητα του 'καλλιτεχνη' πως μπορει να μου απευθυνθει.

    Σε μια εποχη τεχνολογικης υπερβολης, οπου οι ρυθμοι των εμμεσων ικανοτητων μας υπερβαινουν αυτους της ανθρωπινης φυσιολογιας μας, και οι εννοιες μεταλλασσονται ραγδαιως , νιωθω πως η εννοια της δυνατοτητας-ικανοτητας (του 'μπορω') συγχεεται με την εννοια της επιθυμιας.

    Ετσι, επειδη εχω ενα κινητο και ενα 'πακετο' 'απειοριστου' χρονου ομιλιας (=1500 λεπτα)(=1500 λεπτα χρεωσιμης ομιλιας...) μιλαω με την φιλη μου οσο διαρκει η διαδρομη του ηλεκτρικου κηφισια-πειραιας , κι ας μην εχω κατι να πω.Δεν θελω.Αλλα μπορω.

    Ετσι , τα κειμενα που γραφω τα 'ανεβαζω' στο μπλογκ μου και αυτοαποκαλουμαι συγγραφεας, δημοσιογραφος κτλ.

    Ετσι, παιρνω ενα προγραμμα στον υπολογιστη και κανω μουσικη και μπαινω στο μαησπεης ή οπου και αυτοαποκαλουμαι μουσικος.

    Ετσι, τελειωνω μια σχολη θεατρου, υποκρινομαι ρολους σε διαφημισεις που υποκρινονται την τεχνη και αυτοαποκαλουμαι ηθοποιος .

    Επειδη , ισως φλυαρω, συνοψιζω.

    Το πρωτο ερωτημα που θετω ειναι :

    γιατι πιστευεις πως με ενδιαφερει?

    Και αυτο το ερωτημα-κριτηριο ,που εξορισμου υφισταται σε καθε διαδικασια εκθεσης, νομιζω πως περικλειει και αυτη την κοινωνικο-ιστορικη συνθηκη που ,προφανως, καποιος που θιγει ζητηματα κοινωνικα (ανεξαρτητως της θεσης του) πρεπει να λαμβανει υπ'οψιν, αλλιως ειτε εχει αγνοια ειτε ιδιοτελεια.

    (πχ αν ενας οικονομικος αναλυτης διαβαζοντας και λυνοντας στατιστικες , γραφηματα και οικονομικους τυπους καταληξει στα μετρα που εχουν 'καταληξει΄ για να αντιμετωπισουν την περιφημη συγχρονη οικονομικη κριση , τοτε θα λεγα πως ειτε ειναι βλακας ειτε πονηρος.

    εξηγουμαι: ο ανθρωπος δεν ειναι απλως παραγοντας οικοινομικος ή καλλιτεχνικος , ειναι πραγματικοτητα, δηλαδη πονος , κομπλεξ, βια και ισως λιγη αγαπη)

    Δημητρης Φ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ωραίο κείμενο. Ωραία προσέγγιση.

    Στέφανος

    ΑπάντησηΔιαγραφή